Phố cổ Bao Vinh, một thời là thương cảng sầm uất bên dòng sông Hương ở Huế, đã chứng kiến biết bao đổi thay theo thời gian. Trong quá khứ, đây từng là trung tâm giao thương và văn hóa nhộn nhịp bậc nhất xứ Đàng Trong, nơi tàu thuyền từ khắp nơi trên thế giới tấp nập đến buôn bán. Bao Vinh không chỉ mang dáng dấp của phố cổ Hội An, mà còn có những nét riêng độc đáo nhờ sự hòa quyện giữa các giá trị văn hóa, vật chất và tinh thần.
Vào đầu thế kỷ XIX, Bao Vinh được xem như một điểm sáng trên bản đồ thương mại của Việt Nam. Thuyền lớn, thuyền nhỏ từ Trung Quốc, Nhật Bản, Tây Ban Nha và Pháp đều cập bến, mang theo những sản vật quý như lụa là, gấm vóc, đồ sành sứ, quế, ngà voi. Nơi đây trở thành giao điểm của sự giao thoa văn hóa giữa các dân tộc, để lại dấu ấn đậm nét qua kiến trúc, lối sống và các giá trị tinh thần.
Những ngôi nhà cổ gần 200 năm tuổi, được xây dựng theo kiến trúc Hội An, từng là biểu tượng cho sự thịnh vượng của vùng đất này. Lưng nhà quay ra dòng sông Hương xanh mát, tạo nên cảnh quan đặc trưng “trên bến dưới thuyền.” Các con đường nhỏ chạy dọc khu phố với hai bên là dãy nhà mái ngói liệt san sát, đậm chất cổ xưa.
Thời gian, cùng những biến động lịch sử và sự khắc nghiệt của thiên nhiên, đã khiến Bao Vinh dần lùi vào dĩ vãng. Những ngôi nhà cổ, từng là biểu tượng của phố thị phồn hoa, nay chỉ còn chưa đến 10 căn trong tình trạng xuống cấp nghiêm trọng. Những mảng gỗ mục nát, ngói rơi rụng, và nền móng bị sạt lở đang là nỗi lo canh cánh của người dân nơi đây.
Người dân Bao Vinh không đủ kinh phí để trùng tu nhà cổ, trong khi các chính sách bảo tồn lại chậm trễ và thiếu hiệu quả. Những ngôi nhà cao tầng hiện đại mọc lên, phá vỡ cảnh quan phố cổ và dần xóa nhòa ký ức về một thời vàng son.
Dù đã mất đi phần lớn những giá trị vật chất, nhưng Bao Vinh vẫn còn giữ được nét hồn quê mộc mạc qua cảnh bến nước, sân đình, và những bến đò ngang. Những ngôi nhà cổ còn sót lại cùng các di tích như đình làng, dòng sông, và con người nơi đây vẫn là minh chứng cho một quá khứ hào hùng.
Bao Vinh cần những chính sách bảo tồn khẩn cấp và hiệu quả để gìn giữ di sản văn hóa quý giá còn lại. Nhìn vào Hội An, nơi đã thành công trong việc bảo tồn và phát triển thành điểm du lịch nổi tiếng, chúng ta càng thấy tiếc nuối cho Bao Vinh. Nhưng hy vọng, với sự quan tâm đúng mực, nơi đây sẽ được khôi phục để trở thành điểm đến văn hóa, lịch sử hấp dẫn trong tương lai.
Dẫu thời hoàng kim đã qua, Bao Vinh vẫn là một phần không thể thiếu trong tâm hồn của xứ Huế. Ký ức về phố cổ bên dòng sông Hương lặng lẽ trôi, như một khúc ca buồn nhưng đầy tự hào về vùng đất từng là cửa ngõ giao thương quan trọng của đất nước.
